انقلاب صنعتی پنجم | انقلابی جدید در راه است…

تعریف انقلاب صنعتی پنجم و بررسی آن با جزئیات، به آینده مربوط می‌شود با عدم قطعیت همراه است. با این حال چندین حقیقت انکارناپذیر در مورد آن وجود دارد. از جمله اینکه مرز بین دنیای واقعی و دنیای مجازی شکسته می‌شود.

چهارمین انقلاب صنعتی با تکنولوژی‌هایی که همواره اسم آنها را می‌شنویم مانند هوش مصنوعی، واقعیت مجازی، رباتیک و اینترنت نسل پنجم همچنان یک سناریوی در حال توسعه است که همه ارتباطات بشری را تحت تاثیر قرار داده است. برخلاف انقلاب صنعتی چهارم که در جهت انسانیت زدایی پیش می‌رود، در انقلاب صنعتی پنجم خلاقیتها و نوآوری‌ها در جهت خدمت به بشریت خواهد بود.

روندهای فناوری مشخص است، علم و فناوری برای کاربردهای پزشکی، سبک زندگی یا روش تجاری، به سرعت در حال پیشرفت است. تقاضا در حال افزایش و فناوری‌های اساسی انقلاب چهارم صنعتی این واقعیت را محقق می‌کنند.

دو چیز قطعی است: سرعت این انقلاب بی‌سابقه است و تأثیر آن روی هر فردی متفاوت است. تصور جهان بدون فناوری‌های انقلاب صنعتی چهارم دشوار است. با این وجود، همانطور که انقلاب‌های صنعتی متوالی اتفاق افتاده‌اند، انقلاب صنعتی دیگری نیز وجود خواهد داشت. روشن است که انقلاب صنعتی چهارم در زمان حال است. اما قرار نیست به اندازه انقلاب‌های صنعتی دیگر دوام بیاورد.

نکته مهم

در پنجمین انقلاب صنعتی، انسان و ماشین با یکدیگر هماهنگ خواهند بود، تا جایی که در سال ۲۰۱۹ در مجمع جهانی اقتصاد در داووس سوئیس، رویدادی تحت حمایت موسسه فوربس، دانشگاه MIT و موسسه  مشاوره Tata با عنوان “بلاکچین، هوش مصنوعی ، انسان” برگزار شد که می تواند مقدمه ورود به انقلاب صنعتی پنجم باشد.

در چهارمین دوره، ما بیش از حد به دستگاه‌های هوشمند متصل هستیم، انقلاب صنعتی پنجم این ارتباط را نزدیکتر و سریعتر و بی‌واسطه می‌کند. دستگاه‌های هوشمندی که روی آن ضربه می‌زنیم و با آن صحبت می‌کنیم از بین می‌رود و رابط‌های مغز و رایانه جایگزین آنها می‌شوند.

انقلاب صنعتی پنجم بر روی پایه‌های دوره چهارم قرار خواهد گرفت، ابعاد فناوری از ماکرو به میکرو و نانو، کاهش خواهد داشت و شبکه‌های دیجیتال ضروری خواهند بود. ما به زودی در می‌یابیم که سرعت تایپ‌کردن ما در دستگاه‌های هوشمند امروز حداکثر به چند بایت، محدود و ناامید کننده است، در حالی که تخیل ما سریعتر از دستورات عمل می‌کند. ما از طریق مغز خود به ماشین متصل می‌شویم.

اوسترگارد، مدیر ارشد فناوری رباتیک جهانی، اشاره می‌کند که در گام بعدی انقلاب صنعتی، با توجه به تقاضای بالای مصرف‌کنندگان به شخصی‌سازی در محصول خریداری شده، سفارشی‌سازی محصولات اجتناب ناپذیر است. سفارشی‌سازی مهمترین فاکتور در دنیای مدرن است، چرا که افراد به دنبال نیازهای فردی خود هستند و بیشترین هزینه بجای ساخت، صرف طراحی می‌شود. همچنین مشتریان می‌خواهند در جریان روند تولید قرار بگیرند. در واقع محصولات در دوره پنجم تا حد بسیار زیادی شخصی‌سازی شده‌اند و بر اساس نیازهای مشخص هر فرد تولید می‌شوند.

سوال مهم

همواره این سوال در جوامع بشری پرسیده می‌شود که آیا در آینده ربات‌ها شغل ما را می‌گیرند؟ دیگر رانندگی نخواهیم کرد؟ حریم شخصی از بین می‌رود؟ این سوال‌ها ناشی از پدیده‌های امروزی در انقلاب صنعتی چهارم است. در آینده و در پنجمین دوره، معمای ارتباطی انسان و ماشین بر اساس هوش مصنوعی حل می‌شود و دیگر چنین سوال‌هایی پیش نخواهد آمد. تلفن‌های هوشمند و اپلیکیشن‌ها تبدیل به تکنولوژی‌هایی می‌شوند که در بدن ما زندگی می‌کنند.

تکنولوژی می‌تواند مانند یک دستیار مجازی بخشی از وجودمان مانند بخشی از مغز باشد که این دستیار مجازی قادر است در گوش ما جهت‌یابی کند، رستوران خوب برای شام پیشنهاد دهد و قرارمان را یادآوری کند البته با دقت بیشتر و بدون فراموشی. بهتر از آنچه که الان در ذهن ما صورت می‌گیرد.

ماشین‌ها به معنای واقعی کلمه در خدمتمان خواهند بود؛ سنسورها داده را جمع آوری می‌کنند، کامپیوترها و هوش مصنوعی آنها را با سرعت آنالیز می‌کنند و بهترین تصمیم را بر اساس الگوریتم‌ها اتخاذ می‌کنند و این تصمیم‌ها را به ربات و ماشین‌ها منتقل می‌کنند.

به این ترتیب انسان‌ها از انجام کارهای تکراری معاف می‌شوند و زمینه‌های شغلی بر اساس خلاقیت و بهینه‌سازی سیستم‌ها و روش‌ها ایجاد می‌شوند.

تلفیق

بر خلاف انقلاب چهارم که بر اتوماسیون متمرکز است، در آینده تفکر مستقل ماشین مورد توجه قرار می‌گیرد. ربات‌ها از ماشین‌های قابل برنامه‌ریزی، به ماشین‌های همکار با عنوان کوبات (cobot) تبدیل خواهند شد. ماشین هایی که از اینترنت اشیا (IoT)  و کلان داده (Big Data) استفاده می‌کنند. در واقع آنچه اکنون از اینترنت نسل پنجم و اینترنت اشیا می‌بینیم، مقدمه ای برای ورود به عصری جدید است.

پیش‌بینی دیگر برای دوره پنجم، استفاده از منابع بیولوژیکی برای اهداف صنعتی بمنظور تعادل‌سازی اکولوژی، صنعت و تجارت است. منابع بیولوژیکی تجدیدپذیر و تبدیل این منابع به محصولات با ارزش افزوده، مانند غذا، محصولات مبتنی بر زیست و انرژی زیستی از جمله این موارد است. چاپ ارگان‌های زیستی و کپی‌کردن نقشه ژنوم انسانی، رویایی است که در آینده به تحقق خواهد پیوست.

مقایسه انقلاب صنعتی پنجم با انقلاب صنعتی چهارم

خبر خوب این است که بر خلاف چهار مورد انقلاب صنعتی پیشین که محوریت، تنها سود بیشتر بود، در انقلاب صنعتی پنجم، ارتباطات تجاری بر اساس آنچه که برای جوامع انسانی خوب است، بازنویسی می‌شوند. در انقلاب صنعتی پنجم همکاری بین انسان‌ها و ربات‌های هوشمند افزایش می‌یابد.

همچنین با توجه به کاهش زیاد منابع، فناوری‌هایی با توسعه پایدار بسیار حائز اهمیت می‌گردند. فعالیت‌ها در زمینه کاهش زباله و پیشگیری از تولید زباله اهمیت می‌یابد. جوامع بر اساس فجایع زیست محیطی که در گذشته اتفاق افتاده است دریافته‌اند که باید به سمت فناوری‌های سبز و پایدار حرکت کنند.

داستان محصولات و نحوه تولید آنها برای مصرف‌کنندگان اهمیت پیدا می‌کند و دنیای مصرف‌گرا، تبدیل به دنیای مصرف‌گرای مسئولیت‌پذیر خواهد شد. بنابراین به نظر می‌رسد اگر جوامع از هم اکنون زیرساخت‌های ورود به دوره پنجم را آماده کنند، دنیا جای بهتری برای زندگی‌کردن خواهد شد.

انقلاب صنعتی پنجم چه زمانی و چگونه اتفاق خواهد افتاد؟

متخصصان معتقدند انقلاب صنعتی پنجم در سال‌های بین ۲۰۳۰ تا ۲۰۵۰ اتفاق می‌افتد. پیش‌بینی می‌شود کامپیوترها در فاز اول از سال ۲۰۲۵ تا ۲۰۳۰ به سطحی از محاسبات می‌رسند که شبیه عملکردهای مغز انسان باشد، هوش مصنوعی اعمال شده روی کامپیوترها شروع به بهبود خود می‌کند و در فاز سوم که حدود سال ۲۰۴۰ خواهد بود، رایانه‌ها می‌توانند بدون دخالت انسان قادر به بهبود خود باشند.

امروزه، الگوریتم‌ها بطور متوسط ​​فقط ۲۲٪ از کارهای ما را انجام می‌دهند، اما در سال ۲۰۴۰ انتظار می‌رود که ۸۰٪ آن انجام شود و فقط ۲۰٪ برای کارهای مناسب انسان باقی خواهد ماند. جهان می‌خواهد با جهشی کوانتومی به انقلاب صنعتی پنجم برسد.

جهان به قدری پویا شده است که افول یا ایجاد مشاغل، تغییرات اقلیمی و تغییر سبک زندگی در کمتر از یک دهه به وجود می‌آید. در گذشته این تغییرات در طول سده‌ها اتفاق می‌افتاد.

بسیاری از ما در مورد انقلاب صنعتی پنجم می‌شنویم و می‌خوانیم. در نگاه اول، به نظر می‌رسد نسخه جدید و بهبود یافته انقلاب صنعتی چهارم خواهد بود. رسانه‌های خارجی تا حدی مرتباً به آن اشاره می‌کنند که همه ما تصور می‌کنیم می‌دانیم چیست ولی در واقع هرگز نمی‌فهمیم که چیست و چگونه بر ما تأثیر می‌گذارد.

انقلاب صنعتی پنجم را می‌توان به صورت ترکیبی از همکاری انسان و ماشین در محیط کار خلاصه کرد. گرچه ممکن است دقیقاً مطمئن نباشیم که انقلاب صنعتی پنجم زندگی شخصی ما را تغییر خواهد داد، اما باید کاملاً آماده پذیرش غیرقابل اجتناب آن باشیم. ما هنوز انقلاب چهارم را درک نکرده‌ایم که انقلاب پنجم در راه است.

سیر زمانی انقلاب های صنعتی

انقلاب‌های صنعتی همیشه به طرز گسترده‌ای بر جهان مسلط بوده و آن را تغییر داده‌اند. انقلاب اول تقریباً در قرن ۱۸ اتفاق افتاد و انقلاب صنعتی دوم تقریباً دو قرن بعد یعنی در قرن ۲۰ اتفاق افتاد.

سومین مورد تنها نیم قرن بعد اتفاق افتاد، در حالی که چهارمین مورد طی سه دهه مشاهده شد. با سرعت این تحولات، انقلاب صنعتی پنجم در زمانی بسیار نزدیک اتفاق خواهد افتاد. پیش‌بینی متخصصان از سال ۲۰۳۰ تا ۲۰۵۰ است.

هرچند عده‌ای معتقدند بر اساس سرعت تحول در فناوری خیلی زودتر از این تاریخ وارد دوره پنجم خواهیم شد. انقلاب بعدی سریعتر و بزرگتر خواهد بود و در مقایسه با دوره‌های قبلی، راحت‌تر توسط جوامع پذیرفته خواهد شد.

هرکسی روی کره زمین با نوعی فناوری که در اختیار دارد یک انقلاب “شخصی” خواهد داشت. چاپ سه بعدی، فناوری پوشیدنی، ربات‌ها، اتومبیل‌های بدون راننده و … همه چیز به راحتی در دسترس خواهد بود و زندگی را ساده‌تر و سریعتر می‌کند.

با هر انقلاب صنعتی افزایش چشمگیری در تولید ناخالص داخلی و تغییر سبک‌های زندگی ایجاد می‌شود. با این حال، فناوری انقلاب بعدی بر مبنای سادگی بهبود سبک زندگی یا کمک به مردم برای کسب درآمد بیشتر نیست. بلکه روی حالت بالاتری از هوشمندی متمرکز است. اکنون بشریت آماده است تا سفر بزرگی را در پیش بگیرد و به فضا قدم بگذارد. با ایده‌هایی مانند SpaceX و سفرهای فضایی ارزان قیمت، آینده‌ای که امروز نمی‌توانیم تصور کنیم، ممکن است فردا ممکن باشد.

نکته مهم

تعریف انقلاب صنعتی شامل استفاده از ماشین‌آلات پیشرفته برای کار آسانتر و سریعتر انسان است. امروزه، این شامل رباتیک، یادگیری ماشینی، هوش مصنوعی و موارد بسیار دیگری است که هیچ کس فکر نمی‌کرد روزی تبدیل به بخشی از انقلاب صنعتی شود.

در آینده، فقط می‌توانیم انتظار داشته باشیم که فناوری به تمام معنا برتر و پیشرفته شود؛ واقعیت افزوده، داده‌های بزرگ، واقعیت مجازی، هوش مصنوعی و ارزهای دیجیتال چند مورد است. انقلاب صنعتی پنجم در آستانه آینده‌ای قرار دارد که در آن چیزهایی که امروزه غیر قابل تصور تلقی می‌شوند به یک قاعده تبدیل می‌شوند و بشریت آماده است تا گامی به جلو بردارد.

اگر بخواهیم در انقلاب بعدی پیشرفت کنیم باید به چالش‌ها بپردازیم. خوشبختانه، ما می توانیم برنامه سفر انقلابی شخصی خود را به لطف گزارش “مجمع جهانی اقتصاد” در سپتامبر ۲۰۱۵ که نقاط عطف فن‌آوری‌های کلیدی را با عنوان “تغییر عمیق” ترسیم می‌کند، برنامه‌ریزی کنیم. نقطه عطف، آن لحظه است که ایده یا یک رفتار اجتماعی، مد یا محصول تولیدی و …، با کوچکترین تغییر متحول ‌شده و از نقطه تعادل عبور می‌کند و مانند یک ویروس گسترش یافته و همه‌گیر می‌شود. با عبور از نقطه عطف، تغییرات بازگشت‌ناپذیر است و هرگز به شرایط قبل از نقطه عطف باز نمی‌گردد.

زمانبندی وقوع انقلاب صنعتی پنجم

• اینترنت اشیا، اینترنت پوشیدنی، چاپ و تولید سه بعدی: نقطه عطف ۲۰۲۲
• ابر رایانه‌ها در جیب ما: نقطه عطف ۲۰۲۳
• اتومبیل‌های بدون راننده: نقطه عطف ۲۰۲۶
• شرط‌بندی روی بیت‌کوین: نقطه عطف ۲۰۲۷

در سال‌های بعد از ۲۰۲۷، شاهد درآمیختگی علومی مانند نانو، ژنتیک و کوانتوم خواهیم بود. برخی از اولین‌ها در آینده تکنولوژی به صورت زیر پیش‌بینی می‌شوند:

• اولین ربات داروساز در سال ۲۰۲۱ مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• در سال ۲۰۲۳ دولت‌ها برای اولین بار از بلاکچین برای جمع‌آوری مالیات استفاده می‌کنند.
• اولین پیوند کبد چاپ سه‌بعدی در سال ۲۰۲۴ انجام می‌شود.
• اولین ایمپلنت تلفن همراه در سال ۲۰۲۵ در بدن انسان قرار می‌گیرد.
• اولین دستگاه هوش مصنوعی به هیئت مدیره شرکت‌های بزرگ در سال ۲۰۲۶ می‌پیوندد.

برخلاف انقلاب‌های صنعتی پیشین، اکنون جوامع با آگاهی بیشتری خود را آماده ورود به آینده می‌کنند. به عبارتی در دوره کنونی جوامع با نقاط ضعف خود آشنا شده و زیرساخت‌های لازم را فراهم می‌کنند.

به عنوان مثال تا قبل از همه‌گیری ویروس کویید ۱۹، باور عمومی بر این بود که عصر بیماری‌های همه‌گیر پایان یافته است، ولی اکنون جوامع دریافتند که نه تنها این باور اشتباه است بلکه آنها حتی آمادگی کافی را هم برای مقابله با آن ندارند. بنابراین استراتژی‌ها به سمت بررسی و پیش‌بینی اتفاق‌های جهانی در انقلاب صنعتی پنجم، پیش رفته است.