تفاوت بین رویکردهای نگهداری و تعمیرات

تعریف مفاهیمی چون نگهداری و تعمیرات پیش اقدام ، پیش بینانه ، پیشگیرانه ، واکنشی و تمایز بین آن‌ها یکی از پرسش هایی است که توسط کارشناسان نگهداری و تعمیرات پرسیده می شود. قصد داریم تا در این نوشته به دور از بررسی تعاریف پیچیده، یک تصویر ساده و شفاف از تفاوت بین این تعاریف ارائه کنیم.

فعالیت های نت واکنشی (Reactive)

سازمانی را تصور کنید که تجهیزات بطور پیوسته در حال بهره برداری هستند و برنامه مشخصی برای نگهداشت دستگاه ها و تجهیزات در آنجا وجود ندارد و تا زمانی که خرابی اتفاق نیفتاده است، هیچ اقدامی بر روی آن انجام نمی شود.

معمولا در این سازمان فعالیت ها از قبل برنامه ریزی نشده اند و خرابی ها بصورت اضطراری مدیریت می شوند. در این نوع سازمان ها تکنسین ها و کارشناسان نگهداری و تعمیرات همواره لیست بلندی از کارهای نکرده دارند و معمولا شاخص Backlog در این سازمان ها بالاست. طبق تعاریف جهانی، این نوع فعالیت ها جزء نگهداری و تعمیرات واکنشی (Reactive) به حساب می آیند.

در بحث نت واکنشی اصولا باید به تجهیزاتی اجازه کارکرد تا خرابی را داد که برای عملیات حیاتی نیستند و خرابی ها از نظر پیامدهای ایمنی و زیست محیطی و زیان کسب و کار قابل تحمل است و هزینه های نگهداری و تعمیرات واکنشی از نگهداری و تعمیرات پیش کنشی کمتر است.

نگهداری و تعمیرات/پیش اقدام / پیشگویانه/ پیشگیرانه / واکنشی

فعالیت های نت پیشگیرانه (Preventive)

حال تصور کنید که این سازمان یکسری برنامه های نگهداری و تعمیرات مبتنی بر زمان کارکرد تجهیزات را ایجاد و پیاده سازی کرده باشد. در این وضعیت تجهیزات بر اساس یک برنامه زمانی از قبل طراحی شده مورد بازدید و بازرسی دوره ای قرار می گیرند. فعالیت های مثل کالیبراسیون های سه ماهه و روغنکاری ماهانه نمونه هایی از این نوع فعالیت ها هستند.

طبق تعاریف جهانی این نوع نگهداشت جزء نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه (Preventive) به حساب می آیند و معمولا یا مبتنی بر زمان هستند و یا مبتنی بر ضریب استفاده مانند کیلومتر، ساعت عملیات، مصرف سوخت و غیره. این نوع نگهداشت از طریق اجرای بازدیدها، پاکسازی، روغن کاری، تنظیمات جزئی و دیگر اقدامات پیشگیری از خرابی انجام می شود. این نوع نگهداشت در مواردی که خرابی به عمر کارکردی وابسته باشد امکان پذیر است.

نگهداری و تعمیرات/پیش اقدام / پیشگویانه/ پیشگیرانه / واکنشی

فعالیت های نت پیش بینانه (Predictive)

خب حالا تصور کنیم که این سازمان متوجه شده است که برنامه های پیشگیرانه به تنهایی نمی تواند پاسخگوی نیازهای واحد تعمیرات خود باشد چرا که در دوره های آموزشی مدیریت دارایی فیزیکی برگزار شده در سازمان متوجه شده اند که خرابی های وابسته به عمر درصد کمی از خرابی ها را شامل می شوند و برای داشتن یک برنامه موثر باید از تکنیک های دیگری هم بهره گرفت.

در نتیجه کارشناسان این شرکت یک برنامه بازدید دوره ای مبتنی بر وضعیت کارکردی تجهیزات تدارک دیده اند. برنامه هایی مثل تعویض بیرینگ ها پیش از خراب شدنشان بر اساس گزارش های ارتعاش سنجی، شارژ روغن بر اساس ناخالصی های گزارش شده در آنالیز روغن ، جایگزینی Steam Trap بر اساس گزارش های تست آلتراسونیک و غیره.

بر اساس تعاریف جهانی این نوع فعالیت ها جزء نگهداری و تعمیرات پیش بینانه (Predictive) به حساب می آیند و از دو فعالیت مجزا تشکیل شده اند. اولی برای تشخیص این است که تجهیز در معرض خرابی است و دومی برای اصلاح عیب هاست. اولی را پایش اقتضایی و دومی را نگهداشت اقتضایی می نامند.

نگهداری و تعمیرات/پیش اقدام / پیشگویانه/ پیشگیرانه / واکنشی

فعالیت های نت پیش اقدام (Proactive)

فعالیت های نگهداری و تعمیرات پیش اقدام (Proactive) فعالیت هایی هستند که پیش از وقوع شکست و برای جلوگیری از وارد شدن به وضعیت شکست انجام می شود. این رویکرد پیش اقدام عملا رویکردهای نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه و نگهداری و تعمیرات پیش بینانه را در بر می گیرد.

در این رویکرد تلاش می شود تا با بررسی سوابق خرابی ها و عوامل بروز آنها، تغییرات لازم در طراحی، بهره برداری و روش های نگهداری و تعمیرات تجهیزات داده شود.

تکنیک های مثل تحلیل علل ریشه ای خرابی ها (RCA)، بازطراحی های مبتنی بر قابلیت اطمینان (RCD)، تحلیل برنامه نگهداری و تعمیرات مبتنی بر قابلیت اطمینان (RCM)، تراز کردن موقعیت فیزیکی نصب تجهیزات، بازبینی در فرایند نصب و راه اندازی تجهیزات، به روزرسانی لیست تامین کنندگان کالا، بازنگری در فرایندهای بهره برداری از تجهیزات و …. همگی نمونه هایی از اقداماتی است که در این رویکرد مورد توجه قرار می گیرد.

نگهداری و تعمیرات/پیش اقدام / پیشگویانه/ پیشگیرانه / واکنشی

سخن پایانی

در پایان اینکه ما از کدام یک از رویکردهای Reactive Maintenance ، Preventive Maintenance ، Predictive Maintenance ، Proactive Maintenance استفاده کنیم، وابسته به استراتژی است که سازمان در قبال مدیریت دارایی های فیزیکی خود اتخاذ کرده است. بعضا شاهد این پرسش از سوی تکنسین ها و کارشناسان تعمیرات هستیم که کدام یک از این رویکردها بهتر از بقیه است؟

پاسخ ما همواره این بوده است که سازمان ها بر اساس میزان اهمیت، حساسیت و شرایط کارکردی تجهیزات خودشان، می بایست استراتژی ها و تکنیک های متفاوتی را برای مدیریت کردن دارایی های فیزیکی خودشان برنامه ریزی کنند و برای آغاز این مسیر، فهم دقیق از تعریف هر یک از این تکنیک ها می تواند بسیار موثر باشد.